Harari, de intellectuele rockster
Op maandag 27 januari mocht de Lotto Arena zich opmaken voor een bijzondere gast. Niet de Jonas Brothers — die komen in februari langs — maar iemand die de zaal nog sneller uitverkocht: Yuval Noah Harari. Een man die past in het rijtje waar Rutger Bregman, Malcolm Gladwell en Dirk De Wachter ook in thuishoren. Intellectuele rocksterren die hun boodschap op een zeer sexy manier kunnen brengen — dat ze daarbij soms iets te selectief zijn in het bronnenmateriaal waar ze naar verwijzen, wordt door hun publiek met de mantel der liefde bedekt.
Met dank aan zijn boeken Sapiens, Homo Deus en 21 Lessons for the 21st Century werd Harari op korte tijd vanuit het niets naar de grootste podia gekatapulteerd. Niet dat hij daar vaak te vinden is, want de Israeli geeft zo goed als nooit lezingen. Het was dan ook best uitzonderlijk dat hij naar Antwerpen afzakte om er een lezing te geven naar aanleiding van de lancering van de Vlaamse Newsweek.
Meer dan 5000 mensen woonden zijn lezing bij, die vooral draaide rond de toekomst van de mensheid. Geen licht thema — en dat was al van bij het begin duidelijk. ‘Wij zijn een van de laatste generaties van de Homo Sapiens’, zei Harari. Van een binnenkomer gesproken. Hij legde uit dat het verschil tussen ons en die toekomstige mens veel groter zal zijn dan dat tussen pakweg de Neanderthaler en ons.
Dat komt omdat we voortaan niet langer zullen wachten tot de natuur de boel zal laten evolueren, maar dat we de touwtjes steeds vaker zelf in handen nemen. Denk bijvoorbeeld aan de mogelijkheden van biological engineering. Ons lichaam kan nog veel meer dan we denken, en door DNA te gaan modificeren zullen we al snel ontdekken dat we nog lang niet aan het einde zitten.
Niet alleen wat we met ons lichaam kunnen, maar ook extra hulpstukken zullen onze soort veranderen. Leve de cyborgs! Harari had het bijvoorbeeld over de mogelijkheden van een bionisch brein, technologie die onder andere preventief actie zou kunnen ondernemen wanneer je op het punt staat om ziek te worden.
‘We denken graag na over de toekomst, in series als Star Trek bijvoorbeeld. Toch hebben we het fout. Het zotste aan die toekomst zullen niet de spaceships zijn waarin we rondvliegen, maar de mensen die ze besturen’, klonk het. Computers gaan waarschijnlijk nooit een eigen bewustzijn creëren, maar misschien is dat helemaal niet nodig om intelligent te zijn. ‘Een vliegtuig heeft ook nooit veren nodig gehad om de vogel te overtroeven.’
Vooral dat laatste is Harari ten voeten uit. Een straf beeld, een mooie metafoor, een sprekende anekdote: of het wetenschappelijk allemaal klopt is misschien niet relevant, zolang het maar in het totaalplaatje past. Intellectueel wat minder diepgaand, maar net genoeg om hem als politicus of bedrijfsleider aan te halen wanneer je een gevat antwoord wil geven wanneer gevraagd wordt ‘welk boek u deze zomervakantie verslonden hebt’.
Los daarvan blijft het werk van Harari — de volledige geschiedenis en toekomst van de mens beschrijven — een ambitieus huzarenstuk. Een taak waar je alleen maar respect voor kan hebben, vooral als je er als auteur in slaagt om wereldwijd 12 miljoen mensen je boek te laten lezen en hen hopelijk wat aan het denken te zetten. Exit Homo Sapiens, enter Homo Deus!
